Τα Συναισθήματα Των Ζώων

Τα ζώα σκέφτονται και νιώθουν;
Από τον Marc Bekoff

Το ενδιαφέρον για την κακοποίηση των ζώων έχει άμεση σχέση με την ανθρώπινη ψυχολογία.

Οι σχέσεις μας με τα άλλα ζώα απαιτούν ψυχολογικές μελέτες.
Δημοσιεύθηκε στις 14 Μαρτίου 2011 

από τον Marc Becoff, Ph. D., 

 in Animal Emotions.

Η σχέση μας με τα άλλα ζώα είναι περίπλοκη και έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε για την αλληλεπίδραση που ασκεί η σχέση αυτή στους ανθρώπους και στα ζώα, για το πώς δημιουργείται και γιατί διαφέρει τόσο πολύ. Το παρακάτω σχόλιο δημοσιεύθηκε ανώνυμα ως απάντηση σε μια πρόσφατη έκθεση με θέμα τον έντονο πόνο που υφίστανται τα ζώα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή γούνας:

Τι σχέση έχει αυτό με την ψυχολογία; Με έχει κουράσει πια αυτός ο ανθρωπομορφισμός των ζώων στην κοινωνίας μας. Ειλικρινά δεν με νοιάζει για το αν οι άνθρωποι φοράνε η όχι γούνες ή για το αν τα ζώα υπέφεραν ώστε να φτιαχτούν τα ενδύματα αυτά.

Το προϊόν είναι χρήσιμο και πολύτιμο για τον άνθρωπο, έτσι ο άνθρωπος θα συνεχίσει να θέλει και να παράγει το προϊόν αυτό.

Τα ζώα διαρκώς υποφέρουν στα χέρια των ανθρώπων και αυτό συμβαίνει επειδή βρίσκονται χαμηλότερα στην τροφική αλυσίδα. Οτιδήποτε σχεδόν κατέχουμε ή κάνουμε έχει βλάψει ένα ζώο με τρόπο έμμεσο ή άμεσο. Και δεν αναφέρομαι μόνο στις χοιρινές μπριζόλες αλλά και στην καταπάτηση του φυσικού περιβάλλοντος μέσω της αστικοποίησης, της αποψίλωσης των δασών, τις απώλειες εξαιτίας της χρήσης των φυσικών πόρων, της ρύπανσης, σε όλα αυτά.

Τα ζώα είναι φαγητό και όχι φίλοι.

Θα ήθελα να πιστεύω ότι η άποψη αυτή είναι άποψη των λίγων αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι μέσω αυτής δίνεται η αδικαιολόγητη και ανεξέλεγκτη κακοποίηση που υφίστανται δισεκατομμύρια ζώα με ή χωρίς συνείδηση. Συνήθως δεν απαντάω σε σχόλια, το έκαναν όμως άλλοι και έλαβα μερικά προσωπικά e-mail σχετικά με το παραπάνω σχόλιο. Παραθέτω μια σύντομη απάντηση.

Τι σχέση έχει λοιπόν το ενδιαφέρον για τα ζώα και για την κακοποίηση των ζώων με την ανθρώπινη ψυχολογία;  Μεγάλη! Σε μια παλαιότερη έκθεση με θέμα "on the emergence of the field of conservation psychology" έγραψα:

Γνωρίζουμε ότι τα ζώα έχουν πλούσιο και συναισθηματικό κόσμο και ότι μερικά μπορεί ακόμη και να σκέφτονται. Η κακομεταχείριση των ζώων οφείλεται συνήθως στην ανεπαρκή προστασία τους και σε διάφορους κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Επομένως, θα πρέπει να διευθετήσουμε σημαντικά ψυχολογικά και κοινωνικά/ πολιτισμικά θέματα τα οποία ενισχύουν την κακομεταχείριση των ζώων (και των βιοτόπων τους) και να μάθουμε για τους ψυχολογικούς φραγμούς οι οποίοι εμποδίζουν τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν και να διευθετούν τα σύνθετα, αποθαρρυντικά και επείγοντα θέματα τα οποία επιτρέπουν να συνεχίζεται η κακοποίηση των ζώων μέσα σε εργαστήρια, αίθουσες, διάφορους τρόπους διασκέδασης, στα σφαγεία, στη βιομηχανία ενδυμάτων και στο φυσικό τους περιβάλλον. Στο σημείο αυτό μπορούν να συμβάλλουν οι κοινωνικές επιστήμες και να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τα θέματα αυτά.

Conservation psychology ορίζεται ως «η επιστημονική μελέτη των αμοιβαίων σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και των υπόλοιπων στοιχείων της φύσης, η οποία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ενθάρρυνση των ανθρώπων για τη διατήρηση του φυσικού κόσμου. Το εφαρμοσμένο αυτό πεδίο χρησιμοποιεί αρχές της ψυχολογίας, θεωρίες ή μεθόδους ώστε να κατανοήσει και να επιλύσει τα θέματα που σχετίζονται με τις ανθρώπινες πτυχές της διατήρησης. 

Οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για τα ζώα και τη φύση δεν χρειάζεται να απολογούνται για τις απόψεις τους και δεν θα έπρεπε να θεωρούνται «ριζοσπάστες» ή «οι κακοί τύποι» οι οποίοι προσπαθούν να εμποδίσουν «την ανθρώπινη πρόοδο». Ούτε θα πρέπει να θεωρείται ότι το ενδιαφέρον τους για τα ζώα και το περιβάλλον δεν έχει σχέση με τον τομέα της ψυχολογίας. Όταν τα ζώα πεθαίνουν, πεθαίνουμε και εμείς. Χρειαζόμαστε τα ζώα για την καλή ψυχολογική μας κατάσταση και μπορούμε να μάθουμε πολλά από αυτά. Είμαστε τόσο συνδεδεμένοι με τα άλλα όντα για αυτό και τα αναζητάμε όταν οι καιροί είναι δύσκολοι. 

Σπάνια η έλλειψη γνώσης και η έλλειψη συγκεκριμένων στοιχείων έχουν ως αποτέλεσμα την κακοποίηση  ζώων και  τις πρωτοφανείς απώλειες της βιοποικιλότητας στη λεγόμενη «Ανθρωπόκαινο εποχή», που είναι το μετέπειτα στάδιο της «έκτης εξαφάνισης» των ειδών και στην οποία εμείς οι κύριοι συντελεστές της. Η κακοποίηση των ζώων και οι απώλειες στη βιοποικιλότητα κάνουν κακό τόσο στα ζώα όσο και σε εμάς. Φυσικά γίνεται μεγάλη έρευνα ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην κακοποίηση των ζώων και στην ανθρώπινη βία. 

 Η Conservation psychology, conservation education,  και η humane education είναι τομείς που σίγουρα θα βοηθήσουν ώστε να ανακαλύψουμε καλύτερους τρόπους για να εξελιχθούμε και να δώσουμε στα ζώα το σεβασμό, τη συμπόνια και την αγάπη που τους αξίζει. Όσα περισσότερα πράγματα μαθαίνουμε, τότε όλοι μας, τόσο τα ζώα όσο και οι άνθρωποι θα έχουμε όφελος από αυτό.